Greinin var uppfærð í júlí 2023.
Við 65 ára aldur er hægt að sækja um greiðslur ellilífeyris hjá Tryggingastofnun (TR). 67 er viðmiðunaraldurinn í samantektum og kynningum á greiðslum stofnunarinnar en hægt er að flýta töku fram til 65 ára eða seinka allt til áttræðs. Sé töku flýtt lækka varanleg réttindi þar sem við komandi fær greitt lengur og sé seinkað hækka þau. Hversu mikið þau hækka eða lækka reiknar TR með svipuðum hætti og lífeyrissjóðirnir og má sjá á mynd neðar í greininni.
Algengt er að sótt sé um greiðslur við 67 ára aldur, en mikilvægt er að muna að það hentar alls ekki öllum. Þar sem greiðslur TR eru tekjutengdar getur verið að skerðingar verði mjög miklar ætli umsækjandi að vinna fulla vinnu samhliða því sem hann þiggur greiðslur frá stofnuninni. Auk þess getur verið hagkvæmt að geyma umsóknina þar til séreignarsparnaður sem myndast hefur vegna greiðslu skylduiðgjalds (svo sem tilgreind séreign) hefur verið tekin út.
Nú er einnig heimilt að sækja um hálfan lífeyri hjá TR og lífeyrissjóðum að uppfylltum ákveðnum skilyrðum.
Frítekjumark launatekna hjá TR er 200.000 kr. á mánuði eða 2,4 milljónir króna á ári. Tekjur umfram það og 25.000 kr. almennt frítekjumark að auki skerðast um 45% (lífeyrir) og 11,9% (heimilisuppbót) fyrir skatt hjá þeim sem búa einir og 45% hjá sambúðarfólki. Þegar heildartekjur umfram úttekt viðbótarlífeyrissparnaðar og frítekjumark launa ná u.þ.b. 725 þ.kr. á mánuði hafa allar greiðslur frá TR fallið niður. Þá er betur heima setið en af stað farið, þar sem engar greiðslur fengjust með umsókn. Ef beðið er betri tíma aukast varanleg réttindi í hverjum mánuði.
Dæmi: 67 ára aðili í sambúð fær 950.000 kr. laun á mánuði en ætlar að vinna til 68 ára aldurs. Sæki hann um hjá TR núna má hann draga 200.000 kr. frítekjumark launa frá tekjunum auk 25.000 kr. almenns frítekjumarks. 725.000 kr. koma því til með að skerða greiðslur. Sæki hann um greiðslur fær hann sennilega ekkert frá stofnuninni fyrr en hann hættir að vinna 68 ára, en fær þá sömu greiðslur og aðrir sem sóttu um 67 ára.
Kjósi hann hins vegar að fresta umsókninni um eitt ár aukast réttindi hans varanlega um 6%, eins og sjá má á myndinni að neðan.
Almenna reglan er því að flest ættu að íhuga vandlega hvort það taki því að sækja um greiðslur frá Tryggingastofnun fyrr en hætt er í fullri vinnu. Hver og einn getur kannað hvaða áhrif launagreiðslur koma til með að hafa á greiðslur TR með því að fikta í reiknivél lífeyris á vef stofnunarinnar.
Greinin er birt með leyfi Íslandsbanka og birtist fyrst á vef bankans.